نویسنده: سورنا احمدخانیچاپ کتابتاریخ انتشار: 1402/4/25 ساعت 09:00:00بازدید: 1117امتیاز 0 از 0 نظر
فرسودگی شغلی معلم عبارتی است که شاید به گوش شما نیز خورده باشد. در حقیقت، فرسودگی شغلی در همه حرفه ها مشاهده می شود. اما در هر شغلی ممکن است شدت و ضعف داشته باشد. در این مقاله نیز با هدف توضیح فرسودگی شغلی در بین معلمان با شما هستیم. برای پی بردن به تعریف و چند و چون این مسئله می توانید با ما همراه باشید و این مقاله را دنبال کنید.
منظور از فرسودگی شغلی معلمی چیست؟
منظور از فرسودگی شغلی معلمی چیست؟ در شغل معلمی نیز مانند بسیاری از شغل ها، تنش ها و استرس هایی وجود دارند. این تنش ها منجر به حالات مختلفی در معلم ها می شوند. به طور مثال ممکن است اضطراب زیادی را به شکلی همیشگی در زندگی خود احساس کنند؛ حتی با تمام شدن دوره خدمتشان این مسئله ادامه داشته باشد. امکان دارد معلمان زحمت کش دچار مشکلاتی در سلامت جسمی و روانی خود شوند. مثلا عارضه هایی مانند تیک های عصبی یا دیابت ممکن است بر اثر استرس در بدن آنها نیز ایجاد شوند. در ادامه نیز راجع به سلامت روان معلمان و تاثیری که از استرس می گیرند، سخن خواهیم گفت. در هر صورت به مجموعه حالت هایی که بر اثر عوامل مختلف بر معلم عارض می شود فرسودگی شغلی معلم می گوییم.
عوامل موثر در فرسودگی شغلی معلمان
عوامل موثر در فرسودگی شغلی معلمان چیست؟ همان طور که می دانید عوامل متعددی بر فرسودگی شغلی معلمان تاثیرگذار است. به طور مثال می توان به عوامل فردی، اجتماعی و اداری اشاره کرد. در اینجا نیز تلاش می کنیم تا راجع به این عوامل توضیح مختصری عنوان کنیم؛ سپس در این خصوص با هم فکر کنیم.
عوامل فردی:
در مورد عوامل فردی موثر در فرسودگی شغلی معلم در جامعه، باید به موارد متعددی اشاره نمود. از جمله این موارد، حوادث خانوادگی حاصل از انتخاب این شغل است. خانواده های معلمان باید عوارض برخوردهای نامناسب دانش آموزان در مدرسه را تحمل کنند.
بسیاری از این برخوردها کلامی است و در حد الفاظ زشت دانش آموزان می ماند؛ اما برخی از این برخوردها به صورت فیزیکی شکل می گیرند. نمونه این برخوردها را می توان در مدرسه های مناطق کم فرهنگ جامعه بازجست. این امور نه تنها باعث فرسودگی شغلی معلم از منظر روحی می شود، بلکه باعث فرسودگی جسمی او نیز می گردد.
عوامل اجتماعی:
در حوزه عوامل اجتماعی فرسودگی شغلی معلمان نیز باید این نکته را بیان کرد که یکی از مهمترین علل فرسوده شدن معلمان، برخورد بد افرادی است که در اجتماع موجود هستند. تا کنون اگر دقت کرده باشید به طور قطع و یقین دیده اید که افراد مختلف چه برخوردی با معلمان می کنند.
عوامل اقتصادی:
عوامل اقتصادی همواره در زندگی تمام افراد تاثیرگذار است. برای رفع این امر می توان وام های بدون بهره را به آنها معرفی کرد. از جانب دیگر زیاد کردن تعداد دفعات بن غذا و معیشتی نیز می تواند آنها را در بهبود زندگیشان یاری کند. بهبود اوضاع خانه های معلم ایده خوبی است. رایگان کردن آنها به صورت کامل نیز راهی دیگر برای کاهش فرسودگی شغلی معلمان به حساب می آید.
در چشم بسیاری از مردم این شغل، شغلی آسان است. از نظر آنها معلمان بیهوده و بیش از نیاز، حقوق و مزایا دریافت می کنند. زیرا آنها ایام تعطیل را سر کار نمی روند و سه ماه تابستان را تا اندازه بسیاری تعطیل اند اما حقوق دریافت می کنند. در این هنگام کسی مشغله های فکری معلم و کنترل دانش آموز در کلاس درس را درک نمی کند. این امر و کنایه های مردم باعث فرسودگی شغلی معلم در حوزه اجتماعی می شود.
فرسودگی شغلی
شیوه های کاهش فرسودگی شغلی معلمان
شیوه های کاهش فرسودگی شغلی معلمان چیست؟ شیوه های مختلفی را برای کاهش مشکلات فرسودگی شغلی معلم می توان نام برد. این شیوه ها به سه دسته مختلف و سه بخش مجزا تقسیم می گردد: حوزه جسمی، حوزه روحی و حوزه اقتصادی.
حوزه جسمی:
در حوزه جسمی، راهکارهای متفاوتی برای رفع فرسودگی شغلی معلم موجود اند. برای نمونه می شود از استخدام معلم یار به عنوان یک شگرد در راستای کم کردن فشار جسمی بر روی معلمان بهره جست. از جمله راه های کاهش دادن مشکلات جسمی معلمان، باید به قرار دادن امکانات ورزشی رایگان مانند استخر یا باشگاه در سطح شهر اشاره کرد. این امور در کنار چکاپ های ماهانه و اجبار آن برای معلمان، به آنان یاری می کند تا به واسطه این موارد، سطح فشار جسمی را از روی خود بردارند. اگر این فشارها برداشته نشدند دست کم آن فشارها را کاهش دهند.
حوزه روحی:
ساختن محیطی شاد و مفرح برای تدریس بسیار خوب است. چرا که شادی در مدرسه یکی از مواردی است که می تواند میزان فرسودگی شغلی معلمان در حوزه روحی را کاهش دهد. برگزاری جشن های مختلف و تقدیرهای پیاپی باعث می شود معلم ها نسبت به کار و شغل خود دلگرم تر شوند. این امر، دلسردی معلمان را کاهش داده و باعث نشاط روحی آنان می شود. از جانب دیگر ،برگزاری اردوهای تفریحی یا با دانش آموزان یا با معلمان دیگر نیز خوب است؛ چرا که باعث می شود تا فضای خشک مدرسه ها از بین برود. رابطه مناسب معلم و شاگردان باعث کم شدن میزان فرسودگی شغلی معلم می شود.
عوامل فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی معلمان مدارس استثنایی
فرسودگی شغلی معلمان مدارس استثنایی چگونه است؟ یکی از شاخه های فعالیت معلمان، تدریس در مدارس استثنایی است. در ابتدا لازم است تعریفی اجمالی از مدارس استثنایی به دست آوریم. این مدارس، آموزشگاه هایی هستند که کودکان استثنایی در آنها به تحصیل می پردازند. این دسته شامل ناشنوایان و نابینایان و معلولین جسمی و حرکتی و بسیاری افراد دیگر می شود. سختی های بسیاری برای آموزگاران این مدارس متصور است که باعث فرسودگی شغلی معلمان این مدارس می گردد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد:
سختی ارتباط با دانش آموزان.
سختی برخورد و مواجهه با خانواده دانش آموزان.
دیر آموزی.
سختی ارتباط با دانش آموزان:
دانش آموزان استثنایی بر اساس نوع، محدودیت های جسمی و روحی مختلفی را در خود جای داده اند. بر همین اساس، راه های متفاوتی را برای ارتباط گیری طلب می کنند. برای نمونه، نوع برخورد و آموزش به یک کودک نابینا با یک دانش آموز ناشنوا بسیار متفاوت است. حال باید توجه کرد در میان دانش آموزان نابینا نیز طیف وسیع و متفاوتی از افراد متصور می باشند. برای نمونه ما دانش آموزان نیمه بینا و کم بینا را نیز در این دسته قرار می دهیم؛ نوع رابطه گرفتن آنها با شما دشوار است. این تفاوت و یافتن راه ارتباط با هر دانش آموز، به مرور زمان، باعث فرسودگی شغلی معلمان استثنایی می شود.
فرسودگی شغلی معلمی و دانش آموزان
فرسودگی شغلی معلمان در مدارس استثنایی به همراه دلایل آن
سختی برخورد و مواجهه با خانواده دانش آموزان:
بسیاری از آموزش های این دانش آموزان به آموزش در خانه باز می گردد. خانواده این کودکان حس می کنند میزان یادگیری فرزند ایشان باید به همان میزان باشد که یادگیری یک دانش آموز عادی است. این امر باعث می شود هنگامی که معلم از آنها درخواست می کند تا با فرزندشان تمرین کنند، از آن سرباز زنند و تمرین کردن را به تعویق و تاخیر بیندازند. دانش آموز در یادگیری دچار اختلال می شود؛ ممکن است برای چند سال متمادی در یک مقطع تحصیلی بماند و درجا بزند. این امر باعث می شود تا خانواده دانش آموز ناراحت شوند و؛ در بسیاری موارد باعث شکل گیری بحث و جدل شود. این درگیری ها به مرور زمان باعث فرسودگی شغلی معلمان در مدارس استثنایی می شود.
دیر آموزی:
یکی دیگر از علت های فرسودگی شغلی معلمان استثنایی، عدم یادگیری دانش آموز است. در این مورد، دانش آموز همه تلاش خود را در راستای یادگیری انجام می دهد؛ خانواده نیز تمام توان خود را در راستای آموزش فرزند خود انجام می دهد و از هیچ کوششی خودداری نمی کند. در این موارد، به میزانی مشکل دانش آموز و محدودیت وی شدید است که معلم از آموزش وی خسته می شود.
این امر باعث می شود تا میزانی فرسودگی در طرفین زیاد شود؛ در نتیجه ممکن است معلم برای آموزش جای خود را به معلم دیگری بدهد. نکته منفی در مورد این دسته از دانش آموزان آن است که در این دسته از دانش آموزان، نه تنها معلم خسته می شود؛ بلکه والدین و دانش آموز نیز درگیر خستگی می شوند. به مرور زمان حس سرخوردگی نیز در دانش آموز تشدید می شود.
فرسودگی شغلی معلمان
نقش فرسودگی شغلی بر سلامت روان معلم
نقش فرسودگی شغلی بر سلامت روان معلم به چه میزان است؟ همان طور که واضح است، فرسودگی شغلی بر سلامت روان انسان تاثیر به سزا و قابل توجهی دارد. مشکلات روانی حاصل از سرخوردگی های روحی به چند طیف مختلف تقسیم می شود که وابسته به میزان شدت و ضعف، متغیر است. برخی از این مشکلات، ممکن است که به صورت مادام العمر نیز در زندگی فردی و شغلی فرد جایگیر شوند و به او صدمه و آسیب برسانند. در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد:
افسردگی.
بحران چند شخصیتی.
افسردگی :
یکی از مهمترین بخش های فرسودگی شغلی معلمان، فرسودگی روانی است. از مهمترین فرسودگی ها، افسردگی است. بیایید این موضوع را بیش از پیش بررسی کنیم. فرض می کنیم که یک معلم در یک جامعه است. او مدام با این عنوان شناخته شود که تو بیش از حقت پول می گیری و این دستمزد شایسته تو نیست. از جانب دیگر فرزندان همان معلم به پدر و مادر معلم خود می گویند: میزان درآمد شما پایین است؛ شما نمی توانید نیازهای مرا به صورت تمام و کمال برآورده بکنید و کاش شغل دیگری داشتید.
این امور در کنار فشار توهین های والدین و بحث و جدل های دانش آموزان از یک طرف و از جانب دیگر محدودیت های حاصل از کتاب های تدریس، باعث می شوند معلم از خود دلزده شود و به دنبال اینها، درگیر افسردگی شدید شود. به مرور زمان این مشکل روز به روز بیشتر می شود. حال فرض می کنیم که پس از بازنشستگی، این افسردگی در کنار بیکاری ، باعث دلزدگی چندین برابر از زندگی می شود. تمام این ویژگی ها در کنار موارد دیگر افسردگی را به مشکلی شایع در میان فرهنگیان تبدیل کرده است.
بحران چند شخصیتی در فرسودگی شغلی معلم چیست؟
یکی دیگر از مشکلات حاصل از فرسودگی شغلی معلمان بحران چند شخصیتی شدن است. وقتی شما مجبور می شوید برای رضایت مدیر یا ناظم و مسئولین دست به سانسور خود در مدرسه بزنید؛ این امر باعث شروع بحران چند شخصیتی در شما است. فرض کنید در مدرسه ای غیر مذهبی، شما تصمیم بگیرید نماز بخوانید، اما به خاطر جو این مدرسه، این امکان برای شما فراهم نباشد. یا در هنگام درس فلسفه، نتوانید بگویید که تحلیل عقلانی در همه چیز، لازمه زیست است. فقط درسی را بدهید که گفته اند و مانند یک ربات، حرف بزنید؛ اینها حاصلی جز فرسودگی شغلی شما در برندارد. این امر باعث می شود به مرور زمان شما دیگر حس کنید دارای دو شخصیت هستید و از این دوگانگی شخصیت از خودتان بدتان بیاید.
در حوزه ادارات نیز باید گفت که بروکراسی اداری یکی از مهمترین دلایل فرسودگی شغلی معلم است. از عوامل دیگر به تکراری و روزمره بودن این شغل در حوزه اداری نیز می توان اشاره نمود. نکات و مشکلات اداری بسیار دیگری نیز در این حوزه موجود است که بیان آن از حوصله بحث خارج به نظر می رسد.
در پایان باید پذیرفت که یکی از مهمترین مشکلات فرهنگیان ما در حال حاضر فرسودگی شغلی معلم است. اگر امروز، ما و مسئولین کشور فکری به حال این فرسودگی نکنیم؛ به مرور زمان این فرسودگی تشدید خواهد شد. در پی این فرسودگی، معلمان روز به روز افسرده تر خواهند شد؛ در انتها با معلمانی افسرده رو به رو خواهیم شد.
این معلمان، دانش آموزان را افسرده، غمگین و فرسوده خواهند کرد. با افسردگی دانش آموزان، به مرور زمان، ما با جامعه ای افسرده و فرسوده مواجه خواهیم شد. پس هم اکنون تا فرصت هست باید راه های رفع فرسودگی شغلی معلمان را دریافت و به این راهکارها جامه عمل پوشانید.
یکی از مهمترین نیازهای امروز دنیا و کشور ما در تمامی مشاغل نیاز مالی است. عدم وجود حقوق مناسب و درخور برای معلمان یکی از دغدغه های بزرگ آن ها از زمان های دور بوده و بارها منجر به اعتراضات آن ها به این شرایط شده است.
نویسنده: سورنا احمدخانیچاپ کتابتاریخ انتشار: 1402/4/25 ساعت 09:00:00تعداد بازدید: 1117امتیاز 0 از 0 نظر
