تعریف جهش
· هر نوع تغییر قابل توارث در ماده ژنتیکی را جهش میگویند.
· جهشها میتوانند عوامل پیش برنده تکامل یا بیماریزا باشند.
· اکثر جهشها در اثر اشتباهات خودبخودی در همانند سازی و ترمیم DNA ایجاد میشوند.
· تغییرات موجود در توالی (واریانتها) که فراوانی آن در جمعیت از مقدار قراردادی (اغلب 1%) بالاتر باشد و اثر قابل ملاحظهای در فنوتیپ ایجاد نکند پلیمورفیسم نامیده میشود.
· جهش در سلولهای سوماتیکی میتواند سبب بیماریهایی نظیر سرطان شود که به فرزندان منتقل نمیشود، در حالیکه جهش در بافت گنادی یا گامتها به نسل بعدی میتواند انتقال یابد؛ مگر آنکه جهش در باروری یا بقای فرد حامل، اثر منفی داشته باشد. هر فرد تا 6 آلل جهش یافته مغلوب کشنده یا غیرکشنده را حمل میکند (تعداد واقعی میتواند بیشتر باشد). به تمام انواع آللهای مضر در یک جمعیت، بار ژنتیکی (genetic load) میگویند.
انواع جهشها
1) جایگزینی باز (Base substitution) یا جهش نقطهای (Point mutation): رایجترین نوع جهش بوده و جهشهای بدمعنی در این کلاس نصف تمام انواع جهشها را شامل میشود (جدول 1-4).
جایگزینی نوکلئوتیدها میتواند به صورت جهش انتقالی (Transition) - جایگزینی یک پورین به جای پورین یا یک پیریمیدین به جای پیریمیدین- یا به صورت جهش متقاطع (Transversion) – جایگزینی یک پورین با پیریمیدین یا برعکس- رخ میدهد. فراوانی جهشهای انتقالی بسیار بیشتر از جهشهای متقاطع است، بخصوص جایگزینی C با T در دینوکلئوتیدهای CpG که به عنوان نقاط داغ جهش در نظر گرفته میشوند.
2) حذف (Deletion): حذف میتواند شامل از دست رفتن یک یا چند نوکلئوتید باشد یا ممکن است به صورت حذفهای بزرگ در برگیرنده یک ژن یا بخشی از آن یا چند ژن مجاور هم باشد که در این حالت ممکن است مقدار (تعداد نسخههای یک ژن در ژنوم) تحت تاثیر قرار گرفته و سبب بیماری شود.
مکانیسم چنین حذفهای بزرگی میتواند کراسینگ اور نامتعادل در نواحی توالیهای تکراری باشد.
3) درج (Insertion): شامل اضافه شدن یک یا چند نوکلئوتید است و درجهای بزرگ میتوانند در اثر کراسینگ اور نامتعادل و یا وارد شدن یک ترانسپوزون بوجود آیند.
اثرات جهشها بر فعالیت پروتئین
جهشها با دو روش اثرات خود را بر فنوتیپ اعمال میکنند که بزرگترین وجه تمایز در پاتولوژی مولکولی بین این دو تغییر است:
جهشهای از دست دادن عملکرد:
- آلل هیپومورف آللی است که عملکرد آن به دلیل کاهش فعالیت یا پایداری محصول ژن کاهش یافته است. آلل نول (Null) آللی است که باعث از دست رفتن کامل فعالیت محصول ژن میشود.
- اینگونه جهشها معمولا به صورت اتوزومی مغلوب یا وابسته به X مغلوب به ارث میرسند.
- جهشهای عدم کافی بودن هاپلوئیدی (Haplo-insufficiency) به صورت اتوزومی غالب به ارث میرسند و جهشهای هموزیگوت اثرات فنوتیپی شدیدتری ایجاد میکنند مانند اِدِم آنژیونوروتیک و هایپرکلسترولمی خانوادگی.
همبستگی ژنوتیپ- فنوتیپ
· به ارتباط میان ژنوتیپ بیماری (حضور یک جهش خاص) و فنوتیپ یا ویژگیهای منحصر به فردی که در شخص مبتلا به بیماری ارثی بروز میکند، همبستگی ژنوتیپ- فنوتیپ میگویند.
· همبستگیهای ژنوتیپ- فنوتیپ برای بیماریهای ناشی از جهش های میتوکندریایی ضعیف هستند.
بیماریهای ناشی از تغییر تعداد کپی
بیشتر به صورت حذف شدگیهای کوچک یا مضاعف شدگیهای کوچک دیده میشوند:
سندرمهای تک ژنی: همه جلوههای فنوتیپی ناشی از حذف (یا گاهی مضاعف شدگی) یک ژن منفرد است
-
- منبع : کتاب ژنتیک سه در یک
- انتشارات ارشدان
- مولف خانم دکتر فهیمه پیریائی
- ویراستار دکتر شمس الدین یوسف آملی
- این کتاب تلفیق و خلاصه ای از ایمری، استراخان و تی ای براون می باشد
- برای تهیه این کتاب می توانید با 476255-021 تماس بفرمایید.
نویسنده: کیهان فدایی
تاریخ انتشار: ۱۷:۳۲:۰۰ یکشنبه ۱۳۹۵/۰۵/۲۴
تعداد بازدید: 1771
کلمات کلیدی: تعریف جهش جهش انواع جهش سندرم جهش سندرم
Link: /news/تعریف-جهش9.html
دیدگاه کاربران
نسترن حاجیپور :
سلام
من یکی از مشترهای ثابت شما هستم خیلی از خدمات شما راضی هستم عالی هستید